Tình trạng ô nhiễm môi trường không khí đang là một thách thức toàn cầu, đặc biệt tại Việt Nam. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính rằng 92% dân số thế giới đang phải sống trong môi trường không khí ô nhiễm. Gây ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống và môi trường. Do đó, việc tìm hiểu nguyên nhân và giải pháp khắc phục ô nhiễm môi trường không khí là vô cùng quan trọng.
Môi trường không khí là gì?
Môi trường không khí là toàn bộ lớp khí quyển bao bọc Trái Đất. Nó có vai trò thiết yếu trong việc duy trì sự sống cho mọi sinh vật, bao gồm cả con người, đảm bảo sự tồn tại và phát triển của chúng.
Ô nhiễm môi trường không khí là gì?
Ô nhiễm môi trường không khí diễn ra khi thành phần của không khí thay đổi đáng kể do sự xâm nhập của khói, bụi, hơi hoặc các chất khí lạ. Điều này dẫn đến mùi khó chịu, giảm tầm nhìn, biến đổi khí hậu và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người cũng như hệ sinh thái động thực vật.
Thực trạng về ô nhiễm môi trường không khí hiện nay
Thực trạng về ô nhiễm môi trường không khí ở Việt Nam
Ô nhiễm môi trường không khí là một vấn đề cấp bách ở Việt Nam. Tương tự như nhiều quốc gia khác trên thế giới. Theo Báo cáo Chỉ số Môi trường (EPI) của Mỹ, Việt Nam nằm trong top 10 quốc gia ô nhiễm môi trường không khí hàng đầu tại châu Á, đặc biệt là ô nhiễm bụi PM10 và PM2.5.
Hà Nội và TP.HCM là hai thành phố chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, với nồng độ bụi mịn PM2.5 thường xuyên ở mức cao, gây hạn chế tầm nhìn và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng.
Tính đến tháng 2/2020, Việt Nam có khoảng 3,6 triệu ô tô và hơn 45 triệu xe máy. Đây là nguồn phát thải chính gây ô nhiễm môi trường không khí. Nồng độ bụi PM2.5 đã có xu hướng tăng mạnh từ năm 2010 đến 2017.
Từ năm 2019, tình trạng ô nhiễm môi trường không khí nghiêm trọng xảy ra thường xuyên tại các thành phố lớn, đặc biệt là Hà Nội và TP.HCM. Chỉ số chất lượng không khí (AQI) hàng ngày ở các thành phố này thường dao động từ 150 - 200, mức độ rất nguy hiểm.
Trong quý 1 và 2 năm 2021, chất lượng không khí tại Hà Nội và TP.HCM đã có sự cải thiện đáng kể, với chỉ số AQI được duy trì ở mức thấp và trung bình. Điều này chủ yếu là do ảnh hưởng của dịch COVID-19, khi các biện pháp giãn cách xã hội làm giảm đáng kể lưu lượng giao thông.
Thực trạng về ô nhiễm môi trường không khí trên thế giới
Báo cáo Tình trạng Không khí Toàn cầu năm 2020, do Viện Ảnh hưởng Sức khỏe (HEI) và Viện Đo lường và Đánh giá Sức khỏe (IHME) công bố, cho thấy tình trạng ô nhiễm môi trường không khí trên toàn thế giới đang ở mức báo động. Mặc dù vấn đề này đã tồn tại từ lâu, nhưng các biện pháp khắc phục vẫn chưa được thực hiện một cách hiệu quả.
WHO đã gọi ô nhiễm môi trường không khí là "kẻ giết người thầm lặng". Khi có đến 92% dân số thế giới đang sống trong môi trường có chất lượng không khí thấp hơn tiêu chuẩn của tổ chức này.
Xem thêm:
- Rác vô cơ là gì? Nguồn gốc & Tác hại của chúng với môi trường
- Rác hữu cơ là gì? Rác hữu cơ có nguy hại đến môi trường không?
- Rác thải nhựa là gì? Phân loại, tác hại và các biện pháp
- Nhựa PET là gì? Ứng dụng, lợi ích và quá trình tái sử dụng
- Nhựa PVC là gì? Ưu nhược điểm và ứng dụng thực tế
Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường không khí
Có nhiều nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường không khí, chủ yếu xuất phát từ hai nguồn: tự nhiên và nhân tạo.
Nguyên nhân từ tự nhiên
- Ô nhiễm do núi lửa phun trào: Mặc dù núi lửa phun trào cung cấp chất dinh dưỡng cho đất, nhưng quá trình này cũng giải phóng một lượng lớn khí metan, clo và lưu huỳnh, gây ô nhiễm môi trường không khí nghiêm trọng.
- Cháy rừng: Các đám cháy rừng tạo ra lượng lớn oxit nitơ, khói bụi và tàn tro, phát tán vào không khí.
- Gió: Gió đóng vai trò gián tiếp trong việc gây ô nhiễm bằng cách mang theo bụi bẩn và các chất khí độc hại từ nhà máy, thiên tai,... đi xa, làm lan rộng ô nhiễm.
- Bão: Các cơn bão sản sinh ra khí COx và bụi mịn, góp phần làm tăng mức độ ô nhiễm.
- Các nguyên nhân khác: Phân hủy xác động vật, sóng biển hoặc phóng xạ tự nhiên cũng là những yếu tố gây ô nhiễm môi trường không khí.
Nguyên nhân từ con người (nhân tạo)
Hoạt động của con người đóng vai trò quan trọng trong việc gây ô nhiễm không khí.
Hoạt động sản xuất công, nông nghiệp
Đây là một trong những nguyên nhân chính gây ô nhiễm, đặc biệt tại các quốc gia đang phát triển. Khí thải từ ống khói của các nhà máy, xí nghiệp trong khu công nghiệp thải ra các khí CO2, CO, SO2, NOx và các chất hữu cơ khác với nồng độ cao.
Các khu công nghiệp này không chỉ gây ô nhiễm không khí mà còn gây ô nhiễm nguồn nước, dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cho cộng đồng.
Mưa axit cũng là một hệ quả của hoạt động sản xuất công nghiệp không xử lý chất thải đúng cách. Việc sử dụng quá nhiều thuốc trừ sâu, phân bón hoặc đốt rơm rạ, đốt rừng làm rẫy cũng là nguyên nhân gây ô nhiễm không khí.
Giao thông vận tải
Đây là nguồn gây ô nhiễm không khí lớn nhất hiện nay. Số lượng lớn phương tiện giao thông hoạt động liên tục thải ra lượng khí thải khổng lồ.
Đặc biệt, các xe cũ kỹ có hệ thống máy móc hoạt động kém thì thải ra lượng khí thải càng lớn. Các phương tiện giao thông thải vào không khí các chất độc hại như CO, NO2, VOC, SO2,... với nồng độ cao liên tục. Theo báo cáo của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), giao thông vận tải đóng góp 24,34% lượng carbon thải ra mỗi năm.
Hoạt động quốc phòng, quân sự
Các chất độc chiến tranh và các nghiên cứu quân sự ảnh hưởng lớn đến sức khỏe con người. Mặc dù chiến tranh đã qua, nhưng hậu quả của chất độc da cam vẫn còn rất nặng nề.
Ngoài ra, nguy cơ từ bom hạt nhân luôn tiềm ẩn, nếu rò rỉ có thể ảnh hưởng đến hàng triệu người.
Hoạt động xây dựng cơ sở hạ tầng
Các hoạt động xây dựng cao ốc, chung cư cao tầng hay cầu đường thường xuyên gây ô nhiễm môi trường không khí nghiêm trọng. Vào giữa tháng 12/2020, Hà Nội đã bị bao phủ bởi bụi mịn, làm giảm tầm nhìn và ảnh hưởng đến sức khỏe người dân.
Trong quá trình vận chuyển vật liệu, ngay cả khi được che chắn kỹ lưỡng, bụi bẩn vẫn có thể phát tán ra môi trường. Việc không che chắn còn có thể gây rơi vật liệu ra đường, gây nguy hiểm và tạo ra lượng khói bụi lớn. Vì vậy, việc che chắn đúng cách khi vận chuyển vật liệu là bắt buộc.
Thu gom xử lý rác thải
Lượng rác thải quá lớn khiến các khu tập kết rác không xử lý kịp, gây ra mùi hôi thối. Các phương pháp xử lý thủ công như việc đốt rác cũng gây ô nhiễm không khí nghiêm trọng.
Hoạt động sinh hoạt
Trong quá trình nấu nướng, các khí thải từ nhiên liệu cháy như gas, than, củi,... giải phóng một lượng lớn khí độc và bụi vào môi trường, bao gồm CO, CO2, NOx, SOx,... gây nguy hại đến sức khỏe con người.
Hậu quả của ô nhiễm môi trường không khí
Ô nhiễm không khí gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng cho động, thực vật và con người, gây ra cái chết cho hàng triệu người mỗi năm.
Tác hại đối với động thực vật
Các hợp chất nguy hiểm như SO2, CO, NO2 có trong không khí ô nhiễm làm tắc nghẽn khí quản và giảm hệ miễn dịch của động vật. Hợp chất HF làm các cây ăn trái rụng lá hàng loạt, dẫn đến chết cây và làm tăng hiệu ứng nhà kính.
Khói bụi từ các khu công nghiệp gây mưa axit, làm chết cây cối, ô nhiễm nguồn nước và giết chết các vi sinh vật có lợi trong đất, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp.
Tác hại đối với con người
Hậu quả của ô nhiễm không khí đối với con người rất nghiêm trọng, là tác nhân chính gây ra các bệnh về hô hấp, ung thư và nhiều bệnh khác.
Theo WHO nghiên cứu, ô nhiễm không khí gây ra 7 triệu ca tử vong mỗi năm, trong đó châu Á - Thái Bình Dương chiếm khoảng 4 triệu ca, gây thiệt hại kinh tế gần 5 nghìn tỷ USD mỗi năm.
Ô nhiễm không khí làm giảm tuổi thọ trung bình của mỗi người 2 năm và là nguyên nhân gây tử vong cao thứ 4 trên thế giới sau tăng huyết áp, sử dụng thuốc lá và chế độ ăn uống không lành mạnh. Bụi mịn PM2.5 là tác nhân gây ra nhiều ca tử vong nhất, do kích thước nhỏ dễ xâm nhập vào phổi gây ra các bệnh về hô hấp.
Bụi mịn (PM2.5) kết hợp với CO, SO2, NO2 gây kích ứng niêm mạc, cản trở hemoglobin kết hợp oxy. Dẫn đến suy giảm chức năng phổi và làm nặng thêm tình trạng bệnh hen và bệnh tim. Theo WHO, ô nhiễm không khí là một trong những thủ phạm gây ra các bệnh tim mạch, đột quỵ não lên tới 25%.
Ngoài ra, ô nhiễm không khí làm trầm trọng thêm các bệnh hen suyễn, ung thư phổi, tác động lên hệ thần kinh trung ương, làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Giải pháp khắc phục về ô nhiễm môi trường không khí
Để bảo vệ sức khỏe và hành tinh, chúng ta cần hành động để khắc phục ô nhiễm môi trường không khí:
Cải thiện thói quen sinh hoạt
Xử lý rác thải đúng cách, không đốt rác bừa bãi để hạn chế khí thải độc hại. Thay thế nhiên liệu đốt từ than, củi, gas bằng các thiết bị điện hiện đại. Tắt các thiết bị điện khi không cần thiết. Sử dụng các phương tiện công cộng để giảm khí thải từ phương tiện giao thông.
Xử lý khí thải công nghiệp đúng quy định
Các doanh nghiệp phải tuân thủ quy định về xử lý và xả chất thải. Thay thế máy móc lạc hậu bằng dây chuyền sản xuất hiện đại và tiên tiến.
Dùng biện pháp kỹ thuật
Sử dụng hệ thống máy móc, công nghệ hiện đại và công nghệ sinh học để lọc và làm sạch không khí.
Quy hoạch và trồng cây xanh
Trồng và phát triển rừng nhân tạo. Trồng cây xanh tại các công viên và vỉa hè ở các đô thị lớn để giảm khí thải, khói bụi và góp phần làm hạ nhiệt độ.
Ô nhiễm môi trường không khí đang trở thành một trong những thách thức nghiêm trọng, nhất đối với sức khỏe con người và hệ sinh thái toàn cầu. Nếu không có những hành động kịp thời và mạnh mẽ từ cả chính quyền, doanh nghiệp lẫn cộng đồng. Chất lượng không khí sẽ ngày càng suy giảm, kéo theo nhiều hệ lụy khôn lường.
Kết luận
Mỗi cá nhân cần nâng cao ý thức, bắt đầu từ những hành động nhỏ như sử dụng phương tiện xanh, tiết kiệm năng lượng và bảo vệ cây xanh. Chỉ khi chung tay đồng lòng, chúng ta mới có thể xây dựng một bầu không khí trong lành, an toàn cho hôm nay và cho cả thế hệ mai sau.
Hy vọng qua bài viết trên của phế liệu Hoàng Ngọc Diệp, đã giúp quý độc giả hiểu rõ hơn về ô nhiễm môi trường không khí hiện nay rồi nhé.
Chủ đề liên quan:
- Ô nhiễm môi trường đất là gì? Nguyên nhân và biện pháp
- Ô nhiễm môi trường nước là gì? Nguyên nhân và cách khắc phục
- Rác thải công nghiệp là gì? Phân loại, quy trình, cách xử lý
- Rác thải sinh hoạt là gì? Tác hại của rác thải sinh hoạt đến môi trường
CÔNG TY TNHH XUẤT NHẬP KHẨU HOÀNG NGỌC DIỆP
